Na terenach zasobnych w złoża kamienia budowlanego, takiego jak piaskowiec czy wapień, kamień ten stawał się w sposób naturalny podstawowym budulcem, nawet zwykłych domów mieszkalnych o zabudowań gospodarczych. Jako materiał trwały i pozwalający na realizację śmiałych projektów architektonicznych, kamień używany był do wznoszenia najbardziej reprezentacyjnych budowli. Z kamiennych ciosów zbudowano wszystkie romańskie świątynie zachodniej Europy, a także, dużo skromniejsze, w naszym kraju. Najbardziej znana polska kolegiata romańska w tumie pod Łęczycą po dziś dzień góruje nad okolicą i wzbudza podziw swoją monumentalnością, pięknymi proporcjami, precyzja dopasowania ciosów kamiennych tworzących elewację kościoła. W przypadku tego obiektu zastosowano technikę budowlaną, stanowiącą pewien sposób na zaoszczędzenie cennego kamienia. Nazywa się to opus emplectum i polega na tym, że tylko zewnętrzne oblicowania muru wykonane są z dużych, dokładnie dopasowanych ciosów kamiennych. Środek wypełniony jest mieszaniną gruzu, tłucznia i zaprawy. Wrzucano tam niekiedy nawet padłe zwierzęta jako substancję białkową dla podniesienia wytrzymałości zaprawy wapiennej. W podobny sposób na terenach mniej obfitujących w złoża kamienia opracowywano również mury miejskie i fragmenty murów obronnych. i fortyfikacji.